Γράφει η Μαρία Ν. Ταστσόγλου
Πολλοί εξαφανίζουν το δίκαιο, όταν καταφρονούν τους
φτωχούς και δεν ελέγχουν τους ισχυρούς που τους καταδυναστεύουν. (Μέγας Βασίλειος)
Μία από τις σημασίες
του όρου «δίκαιο» αποτελεί η ηθική αρετή που εμπνέει τον απόλυτο σεβασμό των
δικαιωμάτων του άλλου, η αναγνώριση των δικαιωμάτων του άλλου. Κατά τον Πλάτωνα
η δικαιοσύνη πρέπει να υπάρχει και στο άτομο, όπως και στην πολιτεία και το
λογικό να κυβερνάει πάντοτε τα πάθη. Ο δε Αριστοτέλης θεωρεί άδικον άνθρωπο
εκείνον, ο οποίος ιδιοποιείται αγαθά και τιμές πέρα από όσα δικαιούται και ο
Χέγκελ αναφέρει ότι «το δίκαιο της φύσης είναι εκδήλωση της δύναμης και
κυριαρχεί πάνω στη βία».
Οι μεγαλύτερες επαναστάσεις
της Ευρώπης (Μεταρρύθμιση, Αγγλική, Γαλλική και Ρωσική Επανάσταση) έγιναν, επειδή
οι πολίτες είχαν να αντιμετωπίσουν την κατάφωρη αδικία, την κατάχρηση εξουσίας
και τις περιπτώσεις σφετερισμού και κατάφεραν να αλλάξουν όχι μόνο το σύστημα
διακυβέρνησης, αλλά και το κοινωνικό σύστημα ως προς τον οικονομικό, κοινωνικό
και πολιτιστικό τομέα. Ο Γάλλος φιλόσοφος και πολιτικός Πιερ Ζοζέφ Προυντόν στο
έργο του «Περί ιδιοκτησίας» έγραφε το 1840: «Η ιδιοκτησία, χρησιμοποιώντας τον
αποκλεισμό και την καταπάτηση, ενώ ο πληθυσμός αυξανόταν, υπήρξε η πρωταρχική
και καθοριστική αιτία όλων των επαναστάσεων». Το αίτημα για κοινωνική
δικαιοσύνη, ισότητα, ασφάλεια και ελευθερία χαρακτήριζε τα επαναστατικά
κινήματα, που αποσκοπούσαν στη ριζική αλλαγή της πολιτικής τάξης. Στο
προεπαναστατικό στάδιο οι νόμοι χάνουν την αξία τους και η εφαρμογή τους είναι
άδικη. Κάθε έννοια του δικαίου ατονεί και η λέξη ανομία σημαίνει «την ηθική
σύγχυση και την έλλειψη σαφούς έννοιας των αξιών» (John
Locke,1689).
Αν σε μια τέτοια
κατάσταση έχει περιέλθει ένας λαός σήμερα, αν καταφρονούνται οι άνθρωποι ως «φτωχοί»
και καταδυναστεύονται από τους ισχυρούς, η μεγάλη τους «επανάσταση» θα είναι ο
έλεγχος που θα ασκήσουν σε αυτούς. Τώρα είναι που βρίσκουν ίσως τη μεγαλύτερη
απήχηση τα λόγια του Μεγάλου Βασιλείου. Ποιοι ανέχονται την εξαφάνιση του
δικαίου και την καταπάτηση δικαιωμάτων που κατακτήθηκαν ύστερα από μεγάλους
αγώνες των ανθρώπων; Δικαιωμάτων στην ιδιοκτησία, στην εργασία και την αμοιβή,
στην εκπαίδευση, στην κοινωνική ασφάλιση, στην ισότητα, στην ανεξαρτησία, στην προσωπική
ελευθερία, στην ευτυχία, στη ζωή.
Κανείς δεν ανέχεται την
αδικία και την καταδυνάστευση και όλοι έχουν μια τεράστια δύναμη στα χέρια,
εκείνη της ψήφου τους, που δυστυχώς δεν την χρησιμοποιούν απαξιώνοντας να
πλησιάσουν στις κάλπες ή δεν την χρησιμοποιούν σωστά ψηφίζοντας ανθρώπους που
έχουν αποδείξει από το παρελθόν ότι δεν αξίζουν την εμπιστοσύνη, δεν τηρούν τις
υποσχέσεις και δεν εμφορούνται από ήθος. Μα θα ρωτήσει κάποιος: «Πού βρίσκεται
ο ηθικός πολιτικός;» «Ανάμεσα στους ηθικούς ανθρώπους», θα ήταν η απάντηση.
